12 eylül 1980 ne demek?

12 Eylül 1980 Askeri Darbesi

12 Eylül 1980, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde önemli bir dönüm noktasıdır. Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren liderliğinde yönetime el koymuştur. Bu darbe, uzun süren siyasi istikrarsızlık, ekonomik kriz ve artan şiddet olayları gerekçe gösterilerek yapılmıştır.

Darbeye Giden Süreç:

• 1970'li yılların sonlarında Türkiye, derin bir siyasi kutuplaşma yaşamaktaydı. Sağ ve sol görüşlü gruplar arasındaki çatışmalar günlük hayatın bir parçası haline gelmişti. Bu çatışmalar binlerce insanın ölümüne ve yaralanmasına neden olmuştur. Bu dönem, "terör" olaylarının tırmandığı bir dönem olarak hatırlanır.
• Ekonomik sorunlar da ülkeyi derinden etkilemekteydi. Yüksek enflasyon, işsizlik ve dış ticaret açığı gibi sorunlar, halkın yaşam koşullarını zorlaştırmıştı.
• Siyasi partiler, ülkenin sorunlarına çözüm bulmakta yetersiz kalmış, hükümetler sık sık değişmekte ve siyasi istikrar sağlanamamaktaydı.

Darbe Sonrası:

• 12 Eylül sabahı, TSK yönetime el koyduğunu duyurdu. "Sıkıyönetim" ilan edildi, siyasi partiler kapatıldı, parlamento feshedildi ve anayasa askıya alındı.
• Kenan Evren başkanlığında bir Milli Güvenlik Konseyi (MGK) oluşturuldu ve ülke bu konsey tarafından yönetilmeye başlandı.
• Darbe sonrası, on binlerce insan gözaltına alındı, tutuklandı ve yargılandı. Birçok kişi işkence gördü, öldürüldü veya kayboldu. "İnsan%20hakları" ihlalleri yaygınlaştı.
• Darbe yönetimi, siyasi istikrarı sağlama ve terörü sona erdirme iddiasıyla hareket etti. Ancak, bu süreçte birçok temel hak ve özgürlük kısıtlandı.
• 1982 yılında yeni bir anayasa kabul edildi. Bu anayasa, devletin gücünü arttıran ve bireysel özgürlükleri kısıtlayan hükümler içermekteydi.
• 12 Eylül darbesi, Türkiye'nin siyasi, sosyal ve ekonomik yapısında derin izler bırakmıştır. Darbe sonrası dönemde, siyasi yasaklar, düşünce özgürlüğünün kısıtlanması ve insan hakları ihlalleri gibi sorunlar uzun süre devam etmiştir. Darbenin etkileri günümüzde de hissedilmektedir.
• Darbe sonrası birçok kişi "örgüt"%20üyesi%20olmak" suçlamasıyla yargılanmıştır.

Önemli Sonuçlar:

• Siyasi partilerin kapatılması ve liderlerinin tutuklanması
• Yeni anayasanın kabulü ve siyasi sistemin yeniden yapılandırılması
• İnsan hakları ihlalleri ve işkence iddiaları
• Siyasi yasakların uzun yıllar devam etmesi
• Ordu'nun siyasetteki etkisinin artması

Bu bilgiler, 12 Eylül 1980 askeri darbesinin genel bir özetini sunmaktadır. Daha detaylı bilgi için çeşitli kaynaklara başvurulabilir.